Biała - Józefów - Olszynka - Słoków - Olbrachcice - Browiniec Polski - Solec - Gostomia - Rostkowice - Wilków - Czartowice - Nowa Wieś Prudnicka - Urszulanowice - Moszna - Ogiernicze - Łącznik - Chrzelice - Pogórze - Piechocice - Grabina - Otoki - Śmicz - Miłowice - Kolnowice - Laskowice - Czyżowice - Prężynka - Prężyna - Biała
| M165 | 2023-08-20 | 69,8 km | 04:53:45 | 0,437 km |
| lp. | data | dystans | czas aktywny | pod górę |
 ◄◄
|
 ►►
|
Tę wyprawę rowerową planowałem od jakiegoś czasu. Inspiracją do pokonania drogi był regulamin odznaki krajoznawczej "Kolarski Rajd Dookoła Ziemi Bialskiej". W regulaminie wymienione zostały miejscowości, przez które należało przejechać oraz potwierdzić swój pobyt.
Do rajdu wystartowałem razem z bratem. Pogoda jaka wówczas panowała wyciskała z nas siódme poty. Średnia temperatura w tym dniu wynosiła 34 st.C. Jakikolwiek punkt handlowy z napojami, których na trasie jest niewiele, tym bardziej w niedzielę, był dla nas błogosławieństwem. Każdy zimny napój smakował jakby "Aniołki cedzioły nom do gardziołka".
Trasa jest pagórkowata, to też na trasie można podziwiać niezwykłe panoramy Ziemi Bialskiej. Trasę, jak udowodniliśmy, można pokonać w jeden dzień, ale wybierając się z młodszymi członkami rodziny radzę podzielić ją na etapy. Strome podjazdy mogą być dla młodszych uczestników rajdu zbyt dużym wyzwaniem.
Prócz widoków, po drodze mijamy obiekty zabytkowe i sakralne, które możemy zaliczać do zdobywania innych odznak krajoznawczych PTTK. Proszę się nie dziwić, że zamieściłem w kronice dużą ilość obiektów sakralnych, ale są to dla mnie dodatkowe punkty do Kolarskiej Odznaki Pielgrzymiej i odznaki Szlakiem Obiektów Sakralnych w Polsce. Należy również pamiętać, że wokół obiektów sakralnych organizowane było życie społeczności. Obiekty sakralne nierozerwalnie wiążą się z historią każdej miejscowości.
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
BIAŁA /OP/
Książęta opolscy założyli w XII wieku zamek w zakolu rzeki Biała. Był on siedzibą miejscowego majordoma. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w roku 1225.
Usadowiona na niewielkim wzniesieniu Biała, jest jednym z najstarszych miast Śląska Opolskiego. W 1225 roku wzmiankowana jest w zachowanych dokumentach jako gród kasztelański. Od tego czasu miasto stanowiło centrum gospodarcze i polityczne okolicy. Do dziś zachował się unikalny, średniowieczny układ urbanistyczny oraz liczne obiekty zabytkowe oraz wiele domów mieszkalnych.
- ► BIAŁA /OP/ - Wieża Prudnicka
- ► BIAŁA /OP/ - Kościół Ewangelicki
- ► BIAŁA /OP/ - Kościół Rzymskokatolicki Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
- ► BIAŁA /OP/ - Zamek Prószkowskich
- ► BIAŁA /OP/ - Średniowieczne mury obronne
- ► BIAŁA /OP/ - Wieża wodna
- ► BIAŁA /OP/ - Kościół Rzymskokatolicki św. Piotra i Pawła
 BIAŁA /OP/ |
 BIAŁA /OP/ Wieża Prudnicka |
 BIAŁA /OP/ Kościół Ewangelicki |
 BIAŁA /OP/ Kościół Rzymskokatolicki Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny |
 BIAŁA /OP/ Zamek Prószkowskich |
 BIAŁA /OP/ Średniowieczne mury obronne |
 BIAŁA /OP/ Wieża wodna |
 BIAŁA /OP/ Kościół Rzymskokatolicki św. Piotra i Pawła |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
JÓZEFÓW /OP/
Wieś założona w pierwszej połowie XVIII wieku na karczowisku. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku, z tzw. okresu kolonizacji fryderjańskiej.
 JÓZEFÓW /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
OLSZYNKA /OP/
Miejscowość datowana jest na drugą połowę XIV wieku. Jest to wieś nieregularna, kmiecia, o pierwotnej wielkości nie przekraczającej 20 rodzin chłopskich. Obecny plan wsi pozwala przypuszczać, że jej genetycznym układem przestrzennym był folwark z niewielką wsią kmiecią. We wszi możemy zaobserwować typowe rozwiązania polskie. Zabudowa folwarczna zajmuje centralne miejsce we wsi, a zabudowa wsi kmieciej przylegała do niego od północnego wschodu. Do dziś oba elementy struktury przestrzennej wsi zachowały swoją pierwotną funkcję rolniczą, a stopień ich przekształcenia jest niewielki. Zachował się układ zabudowy folwarcznej i wszystkiej jego obiekty. Do najciekawszych należy dwór i spichlerz, a także towarzyszący im park krajobrazowy. Zachowała się także historyczna parcelacja siedliska kmieciego oraz w miarę jednolity sposób jego zabudowy. Na wzniesieniu usytuowany jest kościół z cmentarzem, pochodzący z XIX wieku.
- ► OLSZYNKA /OP/ - Kościół Rzymskokatolicki Matki Bożej Anielskiej
- ► OLSZYNKA /OP/ - Zabudowa dworska z XIX wieku
 OLSZYNKA /OP/ |
 OLSZYNKA /OP/ Kościół Rzymskokatolicki Matki Bożej Anielskiej |
 OLSZYNKA /OP/ Zabudowa dworska z XIX wieku |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
SŁOKÓW /OP/
Układ i funkcja dzisiejszej zabudowy wskazuje na to, że genetycznym układem przestrzennym wsi był folwark, który w dokumentach historycznych wzmiankowany jest późno, bo około XVI wieku, tym bardziej, że wieś wzmiankowana jest w drugiej połowie XIV wieku. Wieś kmiecia licząca pierwotnie mniej niż 20 rodzin chłopskich, powstała samorzutnie. Na dalsze zmiany zasadniczy wpływ miała powolna utrata przez wieś funkcji rolniczej. Mniejsze zmiany zaobserwować można w układzie zabudowy folwarcznej.
W styczniu 1945 przez Słoków przeszły kolumny więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. W wyniku działań wojennych w 1945 roku zastał zniszczony barokowy pałac, zachowały się oficyna mieszkalna, kaplica dworska, część budynków gospodarczych oraz park krajobrazowy.
 SŁOKÓW /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
OLBRACHCICE /OP/
Wieś została założona w pierwszej połowie XIV wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1388 roku. W 1482 roku właścicielami wsi byli przedstawiciele rodu Colmas, Mikołaj i jego syn Wacław. Następnie Olbrachcice należały do zmarłego w 1572 roku Jerzego von Fuellsteina. W latach 1613÷1618 jej właścicielem był Jan Krzysztof Waldstein, uczestnik rokoszu Zebrzydowskiego. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego. Następnie wieś była własnością klasztoru paulinów w Mochowie koło Głogówka. Od 1895 roku na terenie wsi ma swoją siedzibę rzymskokatolicka Parafia Niepokalanego Poczęcia NMP, obecnie należąca administracyjnie do dekanatu bialskiego diecezji opolskie.
 OLBRACHCICE /OP/ |
 OLBRACHCICE /OP/ Kościół Rzymskokatolicki Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
BROWINIEC POLSKI /OP/
Pierwsza wzmianka o Browińcu Polskim pochodzi z 1374 roku. W pierwszej połowie XVI wieku wieś odnotowana była jako własność feudała.
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910 roku, na 289 mieszkańców Browińca Polskiego tylko jeden mieszkaniec posługiwał się językiem niemieckim, reszta mieszkańców posługiwała się językiem polskim.
 BROWINIEC POLSKI /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
SOLEC /OP/
Wieś lokowano w 1225 roku. W Solcu istniała komandoria joannitów. Komtur był proboszczem kościoła. Zakonnicy żyli z ofiar parafian, prowadząc równocześnie folwark. Pierwszy kościół drewniany wzniesiono w 1285 roku. Drugi kościół murowany zbudowano w 1525 roku. Obecny kościół neobarokowy wybudowany został w 1904 roku, a konsekrowany w 1912 roku. Joannici prowadzili parafię do kasaty klasztorów na Śląsku w 1810 roku. Obecnie w Solcu ma swoją siedzibę rzymskokatolicka Parafia św. Jana Chrzciciela. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego.
Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 270 mieszkańców Solca 12 posługiwało się językiem niemieckim, a 258 językiem polskim. W Solcu działało graniczne przejście drogowe uruchomione na czas głosowania plebiscytowego. Po zakończeniu plebiscytu, Niemcy przeprowadzili dwa ataki na straż graniczną w Solcu, podczas których doszło do strzelanin. W latach 20. XX wieku powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej.
 SOLEC /OP/ |
 SOLEC /OP/ Kościół Rzymskokatolicki św. Jana Chrzciciela |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
GOSTOMIA /OP/
Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w 1233 roku jako "Gostoma". Pierwsza wzmianka o tutejszej parafii Aniołów Stróżów pochodzi z rejestru dziesięcin z 1335 roku.
Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego. Obecny kościół Aniołów Stróżów został wybudowany w 1788 roku. W XVIII wieku w Gostomi funkcjonował wiatrak holenderski.
 GOSTOMIA /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
ROSTKOWICE /OP/
Wieś została założona na przełomie XV wieku. Pierwsze pisane wzmianki o wsi pochodzą z 1467 roku. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego.
 ROSTKOWICE /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
WILKÓW /OP/
Wieś Wilków to wieś leżąca w gminie Wilków. Gmina Wilków położona jest na terenie województwa opolskiego i powstała w obecnych granicach po ostatniej reformie administracyjnej kraju w roku 1973. Gmina stanowi część historycznej Ziemi Namysłowskiej i znajduje się w jej północno - zachodnim rejonie.
 WILKÓW /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
CZARTOWICE /OP/
Wieś powstała na początku XV wieku. W 1445 roku podczas transakcji mającej miejsce w Strzelcach Opolskich została sprzedana nowemu właścicielowi. Świadkiem transakcji kupna-sprzedaży był Piotr Bodzanowski, szlachcic ze starego górnośląskiego rodu.
Na przełomie XVII i XVIII wieku Czartowice wraz z Moszną, Ogierniczem i Wierzchem otrzymał Paweł Reinhard Bayern, szlachcic rodu wywodzącego się z Brandenburgii, członek rady księstwa opawsko-karniowskiego i sędzia ziemski karniowski. Następnie do 1742 wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego.
W 1880 na Czartowice składały się dwie osobne - Czartowice Górne i Czartowice Dolne należące do parafii Trójcy Świętej w Kujawach.
 CZARTOWICE /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
NOWA WIEŚ PRUDNICKA /OP/
Wieś została założona z początkiem XIV wieku pod łacińską nazwą Nova Villa.
Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego. Według urbarza z 1758 roku, Nowa Wieś Prudnicka należała do dóbr zamku w Chrzelicach. W 1794 roku w centrum wsi ustawiony został dzwon. Służył on do ostrzegania mieszkańców w przypadku pożarów i innych wypadków, a także był używany w celach rytualnych - bił z okazji świąt religijnych i śmierci mieszkańców.
Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu wspiętego lwa zwróconego w prawo na kartuszu, po obu stronach kartusza wysokie kłosy, a w otoku napis: NEUDORFF: GEM: SIGEL: / NEYSTAETER CREYS.
 NOWA WIEŚ PRUDNICKA /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
URSZULANOWICE /OP/
Urszulanowice - kolonia leśna jest przysiółkiem wsi Moszna.
 URSZULANOWICE /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
MOSZNA /OP/
Pierwsze ślady pobytu człowieka na terenie dzisiejszej Mosznej pochodzą z czasów prehistorycznych. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w połowie XVII wieku. Podczas badań archeologicznych w miejscu zamku w Mosznej odkryto ślady średniowiecznej, drewnianej budowli. Teoria, jakoby w średniowieczu Moszna należała do zakonu templariuszy, nie znajduje potwierdzenia w dokumentach archiwalnych. Według ustaleń H. Barthla, w 1309 lub 1310 w okolicy późniejszej wsi zamieszkała rodzina Mosce lub Moschin.
 MOSZNA /OP/ |
 MOSZNA /OP/ Kościół Rzymskokatolicki Niepokalanego Serca Maryi |
 MOSZNA /OP/ Zamek w Mosznej |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
OGIERNICZE /OP/
Istnienie wsi Ogiernicze stwierdzono we wczesnym średniowieczu i była to najprawdopodobniej leśna osada. Lokacja wsi przypada na drugą połowę XVII wieku, kiedy to wieś wymieniana jest w ówczesnych dokumentach pisanych.
 OGIERNICZE /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
ŁĄCZNIK /OP/
Łącznik znany jest od początku swego istnienia jako miejscowość kościelna z uwagi na umiejscowienie w niej starej parafii. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z rejestru nuncjusza papieskiego Galharda von Chartres z 1335 roku i już wtedy należała ona do panów z Prószkowa, przez których prawdopodobnie została założona. Następna większa wzmianka pochodzi z rejestru archidiecezji opolskiej tzw. Denara św. Piotra z 1447 roku. Dla potrzeb chrzelickiego zamku oraz wiekowego już browaru chrzelickiego w Łączniku zostały założone ogrody kwiatowe, warzywnicze oraz chmielnik.
Zachowane dokumenty i rękopisy m.in. urbarze powinności gruntowych (urbarium dominium) z 1574 i 1758 roku przekazują wiele informacji na temat ówczesnych realiów życia mieszkańców wsi. Jednym z takich dokumentów jest przywilej wolności dla Lontznieger Schöltzrey (łącznickiej sołtysowni) nadany przez księcia Bolesława V w 1437 roku. Spisał go ówczesny pisarz dworski Michał Liess, a jednym ze świadków był starosta z Chrzelic, Hans Schenkwitz. W drugiej połowie XVI wieku wieś zamieszkiwało około dwudziestu pięciu poddanych (jako głowy rodzin), z czego siedmiu to zagrodnicy. We wsi było sołectwo o powierzchni 4 łanów, z czego 2 łany trzymał sołtys Blazek Karch a pozostałe 2 łany sołtysowa Peterkowa Jakna. Do sołectwa zgodnie z książęcym listem nadania należały trzy ogrody z młynem, jedna karczma, jatka mięsna i kram piekarski. Sołtysi podczas wojny obowiązkowo musieli stawiać się do służby, ale byli zwolnieni z pewnych podatków i każdego trzeciego feniga opłat sądowych. Rocznie dla państwa na zamku w Chrzelicach wieś oddawała 1 wołu, zaś wspólnie z mieszkańcami Chrzelic za 4 floreny utrzymywała strażnika na zamku. Księdzu w Łączniku mieszkańcy dziesięcinę płacili zbożem. Wiejski karczmarz, Blazke posiadał oprócz karczmy 1 i 1 łana, za co razem płacił podatek w wysokości 6 florenów i 24 gr, lecz był zwolniony z odrabiania pańszczyzny. Natomiast strażnik przy stawach rybnych, Piech Lamcho posiadał 1 morgi. Podatek płacił w wysokości 4 groszy oraz 2 kur i 15 jaj. Jednakże za pilnowanie stawów jaśnie państwo na zamku dodało mu dodatkowy kawałek pola jako wynagrodzenie. Podobne wynagrodzenie za pracę w wysokości 1 i 3 morgi pola otrzymał gajowy Janek Woźnica. Zarówno gajowy, jak i strażnik byli zagrodnikami.
W XVII wieku wieś zamieszkiwało już więcej mieszkańców. Głównych przedstawicieli rodzin było ponad czterdziestu. Wśród nich można znaleźć chłopów wolnych i pańszczyźnianych, rolników, chałupników, zagrodników oraz sołtysa, którym w połowie XVIII wieku był Johan Pinkawa. Posiadał on kilka mórg pól uprawnych, łąk i część lasu dębowego wraz zaroślami oraz jedną część nadaną specjalnym przywilejem. Karczmarzem, który posiadał własną karczmę był niejaki Simon Hulitzka. Prawdopodobnie wspomniany Simon był Żydem lub odkupił karczmę od pewnego Żyda, który razem z rodziną mieszkał w Łączniku już w drugiej połowie XVII wieku. Najstarsza wzmianka o przedstawicielu tej nacji na ziemi prudnickiej pochodzi z 1427 roku a pierwsza wzmianka o zamieszkiwaniu Żyda na wsi pochodzi z 1688 i to właśnie z Łącznika. Wieś posiadała także w tym okresie specjalne piece do wypalania cegieł i dachówek ich właścicielem był Franz Krukowka. W Łączniku funkcjonowała także duża kuźnia, gdzie kowalem był Johan Rosenberg. Natomiast młyn prowadzony był przez Żyda Jodle Georga. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego.
 ŁĄCZNIK /OP/ |
 ŁĄCZNIK /OP/ Kościół Rzymskokatolicki Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
CHRZELICE /OP/
Na zachód od wsi, przy polnej drodze do Pogórza, na lekko wyniesionej płaszczyźnie znajduje się rozległe grodzisko datowane na VIII lub IX wiek. Było ono zapewne jednym z grodów obronnych Opolan. Według legendy, około 863 roku w okolicy dzisiejszych Chrzelic działalność misyjną prowadzić mieli święci bracia Cyryl i Metody, na zlecenie księcia wielkomorawskiego Rościsława.
Wieś została założona pod koniec XIII wieku. Do dziś zachowała historyczny układ przestrzenny. Pierwsza wzmianka o Chrzelicach pochodzi z 6 stycznia 1306, kiedy jako świadek wydania dokumentu występuje w nim Dzierżko z Chrzelic. Wieś była własnością zakonu Templariuszy. Następnie miejscowość wspomina dokument księcia Wacława niemodlińskiego z lutego 1369 roku. Murowany zamek w Chrzelicach po raz pierwszy wzmiankowany był w 1380 przy okazji transakcji między Henrykiem niemodlińskim i Peterem Heidenreichem dotyczącej ziemi w pobliżu kościoła w Starym Mieście koło Białej. Jako odpowiedzialnych za zbudowanie zamku w Chrzelicach wskazuje się Joannitów lub władców z Niemodlina.
W okresie wojen husyckich (1428–1434) Chrzelice zostały przez Husytów wytrzebione i mocno zniszczone. W 1430 roku o wsi wspomina dokument księcia prudnicko-głogóweckiego Bolka V. W XV wieku Chrzelice były uznawane za jedną z najsilniejszych twierdz w regionie - zaraz po Niemodlinie.
W 1538 roku starostą chrzelickim został Heinrich Pogrell von Jägel z Pogorzeli koło Brzegu. Od 1578 roku Chrzelice były własnością rodziny Prószkowskich (właściciele Prószkowa i Białej), a następnie Ditrichsteinów z Mikulova. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego. W 1783 roku król Prus Fryderyk II Wielki zakupił Chrzelice wraz z 11 okolicznymi wsiami i miastem Strzeleczki. Odtąd wieś stanowiła posiadłość królewską, oddawaną w zarząd dzierżawcom. Przez ponad 100 lat wsią opiekowali się przedstawiciele rodziny Hellerów. Jednym z nich był Aleksander Heller (od 1855 pisarz państwowy w Prudniku), który w połowie XIX wieku rozsławił Chrzelice na całą Europę dzięki hodowli koni i owiec.
W czasie II wojny światowej w Chrzelicach funkcjonował podlegający pod Stalag VIII B obóz pracy E31. Po zajęciu wsi przez Armię Czerwoną, w okresie od końca marca do początków kwietnia 1945 roku na zamku w Chrzelicach urzędował sztab łączności wojsk radzieckich. Po zakończeniu wojny wieś została przejęta przez administrację polską. Po wojnie w Chrzelicach pozostała znaczna ludność autochtoniczna - Niemcy oraz Ślązacy posługujący się charakterystyczną odmianą etnolektu śląskiego zwaną "mową chrzelicką".
 CHRZELICE /OP/ |
 CHRZELICE /OP/ Kaplica-dzwonnica z XVIII wieku |
 CHRZELICE /OP/ Ruiny Zamku |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
POGÓRZE /OP/
Pogórze zostało założone na początku pierwszej połowy XIV wieku. Pierwsze pisane wzmianki o wsi pochodzą z 1384 roku.
W drugiej połowie XVI wieku Pogórze było zamieszkiwane przez ok. 40. poddanych (jako głowy rodzin), z czego szesnastu było zagrodnikami. Powierzchnia sołectwa wynosiła 2 łany z należącą do niego karczmą, kramem szewskim i piekarniczym, dwoma ogrodami i wolnym wygonem dla owiec. Miejscowy sołtys płacił podatek w wysokości 5 florenów i 12 groszy. Mógł zachowywać co trzeci halerz z pobieranych kar od mieszkańców. Roczna opłata wsi dla państwa na zamku w Chrzelicach wynosiła 1 wół. Wspólnie z Rzymkowicami utrzymywała strażnika na zamku za 4 floreny. Mieszkańcy płacili dziesięcinę księdzu w Solcu. Kowal Paul Tirsch płacił podatek w wysokości 1 florena i 12 groszy. Podkuwał trzy razy w roku na zamku w Chrzelicach 4 konie pociągowe.
W XVI wieku miejscowość zamieszkiwało więcej mieszkańców. Głównych przedstawicieli rodzin było około 50. Wśród nich znajdowali się chłopi wolni i pańszczyźniani, rolnicy, chałupnicy, zagrodnicy oraz wolni sołtysi, którymi w połowie XVIII wieku byli Walentin Botto i Jacob Kurtzweil. Miejscowy młynarz Michael Juraschek posiadał we wsi własny młyn. Mieszkał obok małego stawu Radematz. Pogórze posiadało specjalne pańskie kwatery dla myśliwych usytuowane w środku wsi. Do 1742 wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego.
Od 1828 roku we wsi funkcjonowała dwuklasowa szkoła, do której uczęszczało ponad 250 dzieci. Nauczał w niej jeden nauczyciel z pomocnikiem. Urząd sołtysa był dziedziczny. Mieszkańcy byli w większości katolikami. Miejscowi ewangelicy uczęszczali na msze do zamku w Chrzelicach.
W latach 2002–2009 we wsi wybudowany został kościół św. Teresy Benedykty od Krzyża.
 POGÓRZE /OP/ |
 POGÓRZE /OP/ Kościół Rzymskokatolicki św. Edyty Stein |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
PIECHOCICE /OP/
Lokacja Piechocic przypada na początek XV wieku. Wieś należała do większej posiadłości, która w 1856 roku została rozsprzedana na części. We wsi znajduje się filialna kaplica Trójcy Świętej parafii Matki Boskiej Szkaplerznej w Grabinie.
 PIECHOCICE /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
GRABINA /OP/
Grabina była posiadłością kasztelani bialskiej. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w 1279 roku, kiedy to kasztelanem w Białej był rycerz Henryk z Grabiny. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) bialskiego.
Do czasu parcelacji majątku ziemskiego w 1842, ludność Grabiny wynosiła około 400 mieszkańców. W 1842 roku hrabia Matuschka sprzedał swoje dobra w rejonie Białej, w tym Grabinę panom von Gersdorf, którzy w następnych latach rozparcelowali dobra i sprzedali resztę Müllerowi.. W 1861 roku zbudowano kościół parafialny Matki Boskiej Szkaplerznej, a następnie plebanię. W 1886 roku wzniesiono klasztor elżbietanek. W 1881 roku w miejscowości mieszkało 83 osadników. Wieś liczyła 1283 morg rozległości i znajdowała się w niej kaplica oraz 2-klasowa szkoła katolicka. W XIX wieku w Grabinie funkcjonował młyn napędzany kołem wodnym.
W 1927 założono jednostkę ochotniczej straży pożarnej. Od czerwca 1931 w wiosce funkcjonowała prywatna szkoła polska, która była zlokalizowana w jedno izbowej salce na piętrze, wynajętej od właściciela domu Jana Augustyna, który na szkolne boisko przeznaczył część swojego pola. W okresie międzywojennym w miejscowości funkcjonowały polskie organizacje: oddział Związku Polaków w Niemczech, Polskie Towarzystwo Szkolne, Towarzystwo Polek. W każdą niedzielę odbywało się polskie nabożeństwo w miejscowym kościele katolickim, prowadzone przez Karola Koziołka.
Po II wojnie światowej wieś została przejęta przez polską administrację. Mieszkańcom Grabiny, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.
Pierwszy powojenny polski nauczyciel przybył do Grabiny 26 maja 1945. Wówczas otwarto nową Publiczną Szkołę Powszechną. We wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas wojny.
 GRABINA /OP/ |
 GRABINA /OP/ Kościół Rzymskokatolicki Matki Boskiej Szkaplerznej |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
OTOKI /OP/
Otoki zostały założone w drugiej połowie XIV wieku. Po raz pierwszy wzmiankowane były w 1383 roku. W tym roku po podziale księstwa, miejscowość podlegała kasztelanii niemodlińskiej.
Pod koniec XV wieku właścicielem wsi był Jan, przedstawiciel rodu Colmas. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) bialskiego.
W Otokach funkcjonowała kiedyś jednoklasowa szkoła, dwie karczmy i kuźnia.
 OTOKI /OP/ |
 OTOKI /OP/ Kaplica przydrożna |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
ŚMICZ /OP/
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1223 roku wydanym przez Wawrzyńca biskupa wrocławskiego, gdzie zanotowana została w zlatynizowanej formie "Smogoz". Wówczas biskup Wawrzyniec włączył wieś do parafii Kościoła Mariackiego w Kazimierzu. Nazwa pochodzi od imienia Smagor.
Wieś stała się punktem centralnym dóbr możnowładcy Zbrosława z prawem przywileju targowego dla Ścinawy Małej. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) bialskiego.
Na podstawie tłumaczeń w wolnym przekładzie, których dokonał dr Tomasz Horak wiadomo, iż szkoła w Śmiczu została założona w 1832 roku i położona była na terenie gruntów parafialnych. Kolejna wizytacja dnia 6 czerwca 1888 roku podaje kierownika szkoły - Michał Fridek. O późniejszym funkcjonowaniu placówki do czasów powojennych niewiele wiadomo.
 ŚMICZ /OP/ |
 ŚMICZ /OP/ Kościół Rzymskokatolicki św. Katarzyny Aleksandryjskiej |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
MIŁOWICE /OP/
Miłowice są jedną z najstarszych miejscowości w gminie Biała. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z początku XIV wieku, tj. 1319 roku. Do 1742 wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) bialskiego.
 MIŁOWICE /OP/ |
 MIŁOWICE /OP/ Kościół Rzymskokatolicki św. Piotra i Pawła |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
KOLNOWICE /OP/
Jedna z najstarszych wsi gminy Biała. Wzmianka o jej istnieniu w źródłach pisanych pochodzi z 1235 roku (In villa Collini). Kościół w stylu gotyckim pochodzi z XIX w. Pomimo wiekowej historii w miejscowości tej brak jest zabytków. Do wsi należy także mały przysiółek Kolnowice-Kokot zamieszkały przez 10 osób.
 KOLNOWICE /OP/ |
 KOLNOWICE /OP/ Kościół Rzymskokatolicki św. Jana Nepomucena |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
LASKOWICE /OP/
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1228 roku wydanym przez Kazimierza I opolskiego, gdzie zanotowana została w szeregu miejscowości założonych na prawie polskim iure polonico. W zachodniej części wsi znajduje się grodzisko Szwedzki Szaniec, składające się z dwóch nasypów. Według Zbigniewa Bagniewskiego, budowla obronna na niższym kopcu istniała na przełomie XIII i XIV wieku.
W kronice Racławic Śląskich podano informację, że w czasie rejzy husytów na Śląsk, w marcu 1428 roku husyci zabili mieszkańców Laskowic „do najmniejszego dziecka”. W czasie wojny trzydziestoletniej, w 1643 roku szwedzki feldmarszałek Lennart Torstensson rozbił obóz na granicy Nowego Browińca i Laskowic. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) głogóweckiego.
 LASKOWICE /OP/ |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
CZYŻOWICE /OP/
Czyżowice są najstarszą wsią w gminie Prudnik. Idzi Panic datuje powstanie Czyżowic na XII wiek. Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy w 1233 roku w testamencie Jana Sybocica z Prężyny. Administracyjnie należała do okręgu prudnickiego. Była zaliczana do 10 tzw. "górnych wsi".
W latach 1532-1792 lenno wsi Czyżowice należało do zamku w Białej. W pierwszej połowie XV wieku w posiadanie wsi wszedł ród Gotsch Schoff - późniejsi Schaffgotschowie. W 1538 roku wzmiankowany był Gotsch zwany Schoff z Czyżowic. W 1547 roku właściciel Czyżowic Albrecht Schoff sprzedał wieś wraz z chłopami i folwarkiem Henrykowi Stolczowi z Gostomii. W dokumentach z 1569 roku występuje Jan Gotsch z Czyżowic. W 1571 roku potomkowie Albrechta, Jan i Adam Schaffgotschowie, sprzedali czyżowicki majątek wraz ze wsią Dawidowi Sebettendorfowi.
W XVII wieku właścicielami wsi został ród Paczinskich. 18 listopada 1700 roku hrabia Jerzy Fryderyk Paczensky von Tenczin sprzedał Czyżowice wraz z dziedzicznymi dobrami i „pradawną siedzibą rycerską” miastu Prudnik za 18 tys. talarów. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) prudnickiego.
Miejscowość pozostała własnością Prudnika do połowy XIX wieku. Wówczas zamieszkiwało ją 500 osób, z których większość stanowili katolicy. W 1846 roku wznieśli oni przydrożną kaplicę w południowej części wsi.
Staraniem pochodzącego ze wsi księdza Roberta Mazura, w latach 1932-1936 w Czyżowicach został zbudowany halowy kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa. Uroczyste poświęcenie i zawieszenie dzwonów na wieży kościoła odbyło się 30 października 1934 roku.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej, wieś została przejęta przez polską administrację. Wówczas w Czyżowicach została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich z okolic Tarnopola – z Nowostawców, Podlesia, Podzameczka, Mikuliniec i Dźwinogrodu. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód.
 CZYŻOWICE /OP/ |
 CZYŻOWICE /OP/ Kościół Rzymskokatolicki Najświętszego Serca Pana Jezusa |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
PRĘŻYNKA /OP/
Na obszarze dzisiejszej Prężynki znaleziono ślady osadnictwa z epoki paleolitu, neolitu i późnego okresu wpływów rzymskich.
Założenie wsi wyznacza się na XII wiek. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1233 roku. Lokowano ją na regularnym układzie ulicówki z układem pól niwowo-łanowym. Genetyczne siedlisko wsi znajduje się w północnej części jej dzisiejszej zabudowy. W XV wieku właścicielem Prężynki był rycerz Temchen z Borzygniewa.
22 lipca 1797 roku przez gradobicie i powódź zostały zniszczone płody pól, ogrodów i sadów we wsi. Od 1797 do 1801 w Prężynce i okolicy dochodziło do klęsk żywiołowych, panował głód i choroby.
W 1876 roku we wsi wzniesiona została kaplica św. Marii Magdaleny. Około 1887 przygotowywano się do budowy kościoła w Prężynce na pagórku od strony Czyżowic. Fundatorzy jednak wycofali się z projektu, a zakupione materiały budowlane przekazano na budowę kościoła św. Jakuba Apostoła w Prężynie. W XIX wieku w Prężynce funkcjonował młyn wodny.
W 1921 roku hrabia Matuschka ufundował pomnik z figurą Matki Boskiej Bolesnej upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej. Po gradobiciu 20 maja 1924 we wsi postawiono pomnik z krzyżem i sceną z XIII stacji drogi krzyżowej ufundowany przez Gὅrlicha Friedlanda.
Po wyparciu oddziałów niemieckich wieś została przejęta przez polską administrację. Wówczas w Prężynce została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich - z Kozłowa koło Tarnopola na terenie obecnej Ukrainy. Niemieckojęzyczna ludność została częściowo wysiedlona na zachód.
22 lipca 2007 odsłonięto w Prężynce tablicę upamiętniającą przybycie na Śląsk wysiedlonych z Kresów Wschodnich nowych mieszkańców wsi w 1945. Pomysłodawcą postawienia pomnika był Tadeusz Soroczyński.
- ► PRĘŻYNKA /OP/ - Obelisk upamiętniający przesiedleńców ze wschodu po 1945 roku
- ► PRĘŻYNKA /OP/ - Kaplica Świętej Marii Magdaleny
 PRĘŻYNKA /OP/ |
 PRĘŻYNKA /OP/ Obelisk upamiętniający przesiedleńców ze wschodu po 1945 roku |
 PRĘŻYNKA /OP/ Kaplica Świętej Marii Magdaleny |
--- |
KOLARSKI RAJD DOOKOŁA ZIEMI BIALSKIEJ
PRĘŻYNA /OP/
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1222 roku. Pierwotnie miejscowość lokowana na prawie polskim iure polonico stanowiła własność rycerza Jana Sybocica, który również był właścicielem Czyżowic, Lubrzy i Gryżowa. W miejscowości istniała siedziba Zakonu Templariuszy, leżąca nad potokiem, poniżej tworzącym rzekę Białą.
Pierwszy kościół pod wezwaniem św. Piotra Apostoła został ufundowany przez biskupa wrocławskiego Tomasza I w 1233 roku.
Na mapie Śląska z 1736 wieś figuruje jako Pransina. Do 1742 roku wieś należała do weichbildu (okręgu prawa miejskiego) bialskiego. W XIX wieku w Prężynie funkcjonował młyn wodny.
Po zakończeniu II wojny światowej rozpoczęło się wysiedlanie ludności niemieckiej i napływ ludności polskiej z centralnej i wschodniej Polski (Kresów Wschodnich).
 PRĘŻYNA /OP/ |
 PRĘŻYNA /OP/ Kościół Rzymskokatolicki św. Jakuba Apostoła |
źródło: Turysta 50+
2023.08.20
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz