woj. małopolskie, 34-400 Czorsztyn, ul. Zamkowa
Według tradycji przekazanej przez Długosza właścicielem zamku w Czorsztynie w połowie XIII wieku był Piotr Wydżga herbu Janina, szlachcic ziemi krakowskiej, następnie krzyżowiec.
Obecnie brak jest potwierdzenia powyższego przekazu Długosza, brakuje też potwierdzenia historii o ukrywaniu się Bolesława Wstydliwego podczas najazdu tatarskiego w pierwszej połowie XIII wieku, Początki funkcjonowania zamku łączy się z działalnością św. Kingi jako Pani Sądeckiej, identyfikując zamek z warownią o nazwie Wronin. Datowanie prac archeologicznych na podstawie resztek drewnianych budowli i wału ziemnego położonego u północnego podnóża zamku określany jest na drugą połowę XIII wieku. W kolejnej fazie datowanej na przełom XIII i XIV wieku wzniesiono cylindryczną wieżę w typie stołpu. Fundamenty tej wieży odnalezione zostały w czasie prac archeologicznych. Przyjmuje się również, że nieco później powstał kamienny mur obwodowy na kulminacji skały.
Znaczna rozbudowa zamku nastąpiła za czasów Kazimierza Wielkiego. Janko z Czarnkowa w Kronice Katedralnej Krakowskiej zamieszcza informację o fundacji zamku przez tego króla. Jednak według Jana Długosza, Kazimierz Wielki jedynie rozbudował zamek i otoczył go murami obronnymi. W tym czasie zamek stał się jednym z ważniejszych założeń obronnych kraju, z uwagi na położenie przy rozwidleniu szlaków handlowych, w tym ważnej drogi handlowej i dyplomatycznej na Węgry. Usytuowanie na wyniosłej skale pozwalało na kontrolę znacznej części doliny Dunajca. Wzmianki historyczne potwierdzają obecność na zamku Kazimierza Wielkiego, Ludwika Węgierskiego, Jadwigi Andegaweńskiej, Władysława Warneńczyka. Zamek pełnił też funkcję komory celnej, a później siedziby starostów.
W pierwszej połowie XV wieku oddział husytów grasujący w rejonie Czorsztyna został rozgromiony przez rycerzy wysłanych przez króla Władysława Jagiełłę. Na drugą połowę XV wieku datowana jest kolejna rozbudowa zamku, prawdopodobnie związana z wojną z królem węgierskim Maciejem Korwinem. Najpóźniej bo w XVI wieku wybudowany został zamek dolny zwany Przygródkiem.
Zasadnicza przebudowa zamku miała miejsce w pierwszej połowie XVII wieku, gdy funkcję starosty czorsztyńskiego pełnił Jan Baranowski herbu Jastrzębiec. Powstała wówczas m.in. czterokondygnacyjna baszta zwana obecnie basztą Baranowskiego. W połowie XVII wieku pod nieobecność starosty zamek opanował Aleksander Kostka-Napierski w czasie powstania chłopskiego na Podhalu. Czorsztyn po dwudniowym oblężeniu został odbity przez wojska biskupa krakowskiego Piotra Gembickiego, a przywódcy powstania, Aleksander Kostka-Napierski oraz Stanisław Łętowski zostali pojmani i straceni.
Upadek zamku rozpoczął się od dewastacji przez wojska kozackie w pierwszej połowie XVIII wieku, w czasie walk o tron pomiędzy Augustem II Sasem i Stanisławem Leszczyńskim. Pod koniec XVIII wieku od uderzenia pioruna spaliły się dachy zamku, co gwałtownie przyspieszyło zniszczenie. Na początku XIX wieku dobra czorsztyńskie wraz z ruinami zamku zakupiła rodzina Drohojowskich, władająca nimi do zakończenia II wojny światowej.
Pierwsze prace zabezpieczające ruiny zamku przeprowadziło w połowie XX wieku Kierownictwo Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu według projektu prof. Alfreda Majewskiego. Obecnie na zamku od kilkudziesięciu lat trwają nieustannie prace konserwatorskie.
Obecnie zamek jest pod opieką Pienińskiego Parku Narodowego. Na terenie zamku znajduje się stanowisko jednego z endemitów pienińskich - pszonaka pienińskiego.
-----
źródło: internet
info: 2022.01.02
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz